امکان سنجی انعکاس پتانسیل مفاهیم طب سنّتی ایران در پارادایم بین المللی نظام زبان واحد پزشکی (یو ام ال اس)

مقدمه: این پژوهش به دنبال امکان‌سنجی انعکاس مفاهیم طب سنّتی ایران در ساختارِ ابَراصطلاحنامه و شبکه‌ی معناییِ نظام زبان واحد پزشکی (Unified Medical Language System) UMLS جهت انعکاس پتانسیل‌های طب سنّتی ایران- در سطحِ مفاهیم- در یک پارادایم جهانی است. روش‌ها: روش پژوهش این طرح دارای سه بخش تحلیل سیستم، تحلیل سندی و طراحی سیستم است. در بخش اوّل، نظام زبان واحد پزشکی (یو ام ال اس) جهت شناسایی ساختار کلی آن و نیز شناسایی دقیق موارد خلاءهای آن در مورد مفاهیم طب سنّتی ایران، مورد تحلیل قرار گرفت. در بخش دوّم، متون و منابع اطلاعاتی مربوط به مفاهیم طب سنّتی ایران مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفت و از هر کدام از رده‌های کلّی این علم، نمونه‌هایی از مفاهیم کلّی شامل: «بیماری صرع»، «نشانه‌ی رنگ ادرار» و «داروی مفرده‌ی سنبل الطیب» با تمامی زیر شاخه‌های مربوط به آن‌ها استخراج شد. در بخش سوّم، نمونه‌ی مفاهیم استخراج شده در قسمت دوّم، با شناسایی کلیه‌ی مفاهیم مرتبط با آن‌ها - از میان مفاهیم پزشکی رایجِ (غربی) ترسیم شده در ساختارِ نظام زبان واحد پزشکی - در خلاء‌های مربوط به مفاهیم طب سنّتی ایران، درون ساختار ابَراصطلاحنامه و شبکه‌ی معناییِ این نظام، گنجانده شد. یافته‌ها: پیش نمونی از ساختار کلان طب سنّتی ایرانی که جایگاه آن در زبان پزشکی واحد ترسیم شده است با چگونگی تبادلات مفهومی طب سنّتی ایرانی با نظام زبان پزشکی واحد ارایه شد. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد دامنه‌ی فعلی یو ام ال اس، تعداد قابل قبولی از مفاهیم مرتبط با طب سنّتی ایران را پوشش داده است. با این حال، یو ام ال اس، جایگاه و دامنه‌ای کامل و رسمی از دانش طب سنّتی ایران ارایه نمی‌نماید. در این پژوهش، برای نخستین بار با تکیه بر سلسله مراتب طب سنّتی ایران در بستر الگوهای بین‌المللی پذیرفته شده است، رده‌های کلان طب سنّتی ایرانی تحلیل شده جایگاه این دانش در زبان واحد پزشکی ترسیم گردید و شیوه‌ی برقراری تبادلات مفهومی، بین طب سنّتی ایرانی با طب امروزی جهان، مورد تحلیل قرار گرفت